Vibrasyon Nedir?

Belli bir sıklıkta araba kullanan herkesin farkedebileceği gibi, bazı mekanik problem ya da hatalar hislerimizle farkedebileceğimiz belirtiler gösterirler. Örneğin; direksiyondaki titreşimler bize ilk olarak tekerleklerin balansında bozukluk olduğunu düşündürür. Ya da vites kutusundaki problemler kendisini vites kolunda vites değiştirmemiz sırasında hissettirir. Egsoz sistemindeki bir gevşeklik  aracın tabanında titreşimler olarak kendini gösterir. Sonuçta bu problemlerin hepsinin ortak özelliği mekanik ekipmanda tasarım limitleri dışına çıkan bir bozulmanın oluşturduğu yüksek seviyedeki vibrasyondur.

Vibrasyon Analizinin problem tespiti amacıyla kulanılması:

Vibrasyon Analizi bir ekipmanın mekanik durumunu ve çalışma şartlarını tespit etmek için kullanılır. Vibrasyon analizinin en önemli avantajı oluşmakta olan hataları ciddi ve uzun süreli bir plansız duruşa sebebiyet vermeden önce belirleyebilmesidir. Bunu sağlayabilmek için makine titreşimlerinin düzenli bir şekilde sürekli olarak ya da planlı aralıklarla kontrol edilmesi gerekmektedir.

Düzenli vibrasyon takibi aşınmakta olan ya da hatalı rulmanları, mekanik gevşeklikleri, aşınmış ve kırık dişlileri tespit edebilir. Vibrasyon analizi ayrıca hizasızlık ve balanssızlık gibi problemleri rulman ya da şaft hasarına sebebiyet vermeden tespit edip önlem almanıza yardımcı olabilir. Vibrasyon seviyelerinin trend takibi hatalı ya da yetersiz bakım uygulamalarını, yeterince hassas yapılmamış kaplin ayarı ve balans alma işlemlerini ikincil hasarlara yol açmadan tespit etmemizi sağlar.

Tüm dönel ekipmanların dönen parçaların hizalaması ve balansı gibi makine dinamikleri ile ilgili olarak vibrasyon oluştururlar. Belli frekanslardaki titreşim şiddetlerinin ölçülmesi, kaplin ayarının, balansın hassasiyetini, rulman durumu, dişlilerin durumu, şasi , borulama ve ekipmana bağlı diğer parçaların rezonanslarının makine üzerindeki etkileri hakkında bize çok değerli bilgiler sunar.

Vibrasyon ölçümü operasyonu durdurmadan makine durumunun takip edilebilmesi için etkili bir yöntemdir. Bu ölçüm ilk çalıştırma, normal operasyon ve durdurma esnasında yapılabilir. Vibrasyon analizi özellikle buhar ve gaz türbinleri, pompalar, motorlar, fanlar, kompresörler, cnc işleme tezgâhları, dişli kutuları gibi dönel ekipmanların olduğu makinelerde kullanılmaktadır.

Vibrasyon analizi makinelerin üzerine takılan sabit sensörler ile sürekli olarak ya da taşınabilir vibrasyon analizörleri  yardımıyla belirli aralıklarla toplanan veriler kullanılarak gerçekleştirilebilir. Bu iki tip sistem arasında yapılacak olan seçim takibi yapılacak olan makinenin operasyon açısından ne kadar kritik olduğu ile bağlantılıdır.

Vibrasyon Analizi ile hataların teşhis edilmesi:

Operatörler ya da teknisyenler fabrikalarında günlük olarak çalıştıkları alanda zaman zaman normal olmayan ses ve vibrasyonlar farkedebilirler. Hissettikleri ses ya da vibrasyonun ciddi bir sebebinin olup olmadığını anlamak amacıyla sistemin vibrasyon analizi ile hatanın teşhisi mümkün olabilmektedir. Hata vibrasyon ölçümü ile de doğrulandıktan sonra spektrum analizi yardımıyla problemin kaynağı net bir şekilde belirlenerek, alınması gereken önlemler ve mevcut durumda makinenin hasarlanmadan çalışmaya ne kadar devam edebileceği konusunda kestirim yapılabilir.

Ancak bu durum çok fazla makinenin bir arada bulunduğu ve birden fazla vibrasyon ve ses kaynağının olduğu bölgelerde çok da etkili bir yöntem olmayabilir çünkü söz konusu vibrasyon ve ses operatör tarafından hissedildiği sırada çoktan iş işten geçmiş olacaktır. Vibrasyon analizini periyodik olarak sürdürmek yerine hatanin detaylı teşhisi için kullanma maliyeti etkin olarak görülebilir ancak bu yöntem ile problemlerin hislerle her zaman farkedilemeyebileceği düşünüldüğünde kritik önemdeki makineler için kullanılması önerilmez. Bu uygulamanın etkinliği sadece durumun operatör ya da teknisyenler tarafından farkedilmesine bağlıdır.

Bu uygulamanın etkili olarak kullanılabildiği bir durum ise makinelerin ilk kurulumlarında kabul testlerinin gerçekleştirilmesidir. Yeni bir kurulum ya da büyük bir bakım sonrası hizalamanın doğru yapılıp yapılmadığı, rulmanların ya da dişlilerin doğru takılıp takılmadığı, yapılan balasın hassasiyeti konusunda bilgi edinmek amacıyla vibrasyon analizine başvurulabilir.

Vibrasyon Analizinin Faydaları

• Uygun olmayan bakım ve tamir ugulamalarının tespiti: rulmanların hatalı takılması, yeterince hassas olmayan kaplin ayarı ve mevcut balanssızlık.
• Vibrasyon seviyelerin takibi uygun olmayan üretim uygulamalarının ve makinelerin tasarım özelliklerinin dışında kullanılmalarının önüne geçer. Bu seviyelerin takibi ayrıca benzer özellikteki farklı makinelerde birbirleri ile karşılaştırma yapma imkanı sunduğundan makine performanslarının artış ya da azalış sebeplerini tayin etmemizi sağlar.